AXUNARTS 2005-2021 // Mateusz Kołodziej

1 marca 1810 roku w Żelazowej Woli koło Sochaczewa na świat przyszedł Fryderyk Chopin – najwybitniejszy polski kompozytor, pianista i nie bójmy się tego powiedzieć – muzyk. Dziś mija 199. rocznica tego wydarzenia.

Najwybitniejszy polski kompozytor, a także wybitny pianista. Czołowy przedstawiciel muzyki okresu Romantyzmu na świecie. Nazywany jest poetą fortepianu. Choć należy do najbardziej lubianych kompozytorów muzyki fortepianowej, jego dzieła wymagają od wykonawcy znakomitego warsztatu, a nawet wirtuozerii. U źródeł jego twórczości leżała wielka wrażliwość oraz umiejętność czerpania wzorców wprost z polskiej muzyki ludowej. Przyjaciółka George Sand mówiła o nim, że był bardziej polski niż sama Polska. O jego polskości taką piękną opinię wyraził muzyczny krytyk francuski: „Serce jego narodu biło w jego piersi. Nie znamy drugiego muzyka, który by był bardziej patriotą od niego. Jest on Polakiem znacznie więcej niż którykolwiek Francuz był Francuzem, Włoch Włochem lub Niemiec Niemcem. Jest Polakiem, niczym innym tylko Polakiem, a z tego zniszczonego, mordowanego kraju polskiego wyłania się jak nieśmiertelna jego dusza, jego muzyka”.

Od 1927 roku odbywa się w Polsce Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, najstarszy na świecie monograficzny konkurs muzyczny, którego inicjatorem był Jerzy Żurawlew.

Chopin przyszedł na świat w rodzinie, w której muzyka była na porządku dziennym. Był drugim z kolei dzieckiem. Kilka miesięcy po narodzinach Fryderyka cała rodzina przeniosła się do Warszawy.

Ojciec Mikołaj, urodzony we Francji, osiadł w Polsce na stałe już w wieku 16 lat i spędził tu resztę swojego życia. Początkowo był guwernerem, a po przenosinach z Żelazowej Woli do Warszawy wykładowcą języka i literatury francuskiej w kilku warszawskich szkołach, prowadząc w końcu elitarny internat dla synów z najwybitniejszych polskich rodów arystokratycznych. Mikołaj był Francuzem z Lotaryngii, który przywędrował do Polski w 1787 roku, wraz z wracającym do kraju Janem Adamem Weydlichem. Weydlich zarządzał dobrami hrabiego Michała Paca we wsi Marainville, skąd pochodził Mikołaj Chopin. Matka Fryderyka, Justyna z Krzyżanowskich, była powinowatą hrabiny Ludwiki Skarbkowej, właścicielki dóbr w Żelazowej Woli. Chopinowie mieszkali w oficynie jej dworu, Mikołaj był guwernerem synów hrabiego. 23 kwietnia Fryderyk Franciszek Chopin został ochrzczony w kościele św. Rocha w niedalekim Brochowie.
Matka, Justyna z Krzyżanowskich, uwielbiała grać na fortepianie. Fryderyk miał trzy siostry (Ludwika, Izabella i Emilia). Jego pierwszym, domowym nauczycielem w Warszawie był Czech, Wojciech Żywny. To on odkrył niezwykły talent swego młodego ucznia.

Muzyczny talent Fryderyka objawił się niezwykle wcześnie, porównywano go z dziecięcym geniuszem Mozarta. Mając 7 lat był już autorem dwóch polonezów (g-moll i B-dur). O cudownym dziecku pisały warszawskie gazety, „mały Chopinek” był ozdobą i atrakcją przyjęć w arystokratycznych salonach stolicy. Pierwszy publiczny występ Fryderyka odbył się w 1818 roku. W 1823 roku wstąpił do Liceum Warszawskiego, gdzie jego ojciec był profesorem i podjął naukę kompozycji pod kierunkiem profesora Józefa Elsnera. Okres ten charakteryzuje się zafascynowaniem muzyką ludową. Powstają wówczas taneczne Mazurki i oparte na motywach ludowych Rondo c-moll.

W latach 1826-1829 Chopin studiuje w Szkole Głównej Muzyki, będącej częścią Wydziału Nauki i Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Jego wykładowca Elsner, zdając sobie sprawę z wyjątkowego talentu Chopina, pozwolił mu zgodnie z jego naturą i temperamentem koncentrować się na muzyce fortepianowej. Był w tym czasie aktywnym uczestnikiem warszawskiego życia artystycznego, uczęszczał na koncerty Paganiniego oraz opery, wystawiane przez Kurpińskiego w Teatrze Narodowym (Don Juan, Cyrulik sewilski). W okresie tym powstają Wariacje B-dur oparte na motywie z opery Don Juan i wirtuozowskie Ronda oparte na motywach ludowych.

Lata 1829-1831 są dla Chopina okresem pierwszej miłości (do śpiewaczki, Konstancji Gładkowskiej) i pierwszych ogromnych sukcesów kompozytorskich. Powstają wówczas Koncerty fortepianowe f-moll (opus 21) i e-moll (opus 11). 2 listopada Fryderyk 1830 roku wraz z przyjacielem wyjechali do Austrii. Niewiele dni po ich przybyciu do Wiednia przyszła wiadomość, że w Warszawie wybuchło powstanie przeciwko zależności Królestwa Polskiego od Rosji i obecności na tronie polskim cara. Rozpoczęła się wielomiesięczna wojna polsko-rosyjska. Fryderyk uległ perswazjom przyjaciół i pozostał w Wiedniu. W Wiedniu spędził Chopin osiem miesięcy. Czasu nie zmarnował. Silne, dramatyczne doświadczenia pobudziły wyobraźnię twórczą kompozytora. Powstają dzieła ujawniające nieznane dotąd siłę i pasję. Jesienią 1831 roku Chopin pojechał do Paryża, gdzie spotkał wielu rodaków. Po narodowej klęsce tysiące uchodźców (uczestnicy walk, politycy, ludzie kultury, m. in. pisarz Julian Ursyn Niemcewicz, poeci romantyczni Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, warszawscy przyjaciele Fryderyka – poeci Stefan Witwicki, Bohdan Zaleski) szukało schronienia przed rosyjskimi okupantami w najbardziej przyjaznym im kraju i mieście. Chopin związał się blisko z tzw. Wielką Emigracją. Jego pozycja jako artysty urosła w Paryżu bardzo szybko. Dzięki listom polecającym, które przywiózł z Wiednia, trafił od razu do środowiska mu-zycznego, które przyjęło go bardzo życzliwie. Chopin odniósł olbrzymi sukces, z dnia na dzień stał się sławnym muzykiem Paryża).
W czasie pobytu w Wiedniu Chopin cierpi z powodu wieści napływających z Polski na temat powstania listopadowego, a w drodze do Paryża dowiaduje się o jego upadku. Utwory tego okresu wypełnione są dramatyzmem i liryzmem, który z wolna zastępuje w twórczości Chopina beztroską ludyczność.

W Paryżu Chopin pędzi żywot wirtuoza, komponując utwory, które szybko stają się „modne” i podobające się „na salonach”. Przyjaźni się z wielu wybitnymi muzykami (Ferenc Liszt, Vincenzo Bellini, Hector Berlioz), jest zapraszany na prywatne występy nie jako muzyk, ale jako gość, nawet na sam dwór.
W latach 1835-1846 porzuca karierę wirtuoza na rzecz komponowania. Zaczyna żyć życiem polskiej emigracji, utrzymując ścisłe kontakty z głównymi intelektualistami polskimi (Adam Mickiewicz, Julian Ursyn Niemcewicz).

W 1836 roku zaręcza się z Marią Wodzińską, której rodzina sprzeciwiła się związkowi, uważając, że Chopin jest zbyt chorowitym kandydatem na męża. W 1836 roku Chopin faktycznie zaczyna poważnie chorować na gruźlicę.

W 1838 roku Chopin poznaje starszą od niego o 6 lat i dominującą nad nim George Sand i rzuca się w ramiona „spełnionej miłości” (słowa George Sand), która jednak wkrótce zamienia się nerwowy i chaotyczny związek. Mimo wszystko był to najszczęśliwszy okres życiu kompozytora od czasu opuszczenia rodzinnego domu, a w jego twórczości najbardziej płodny. Powstała wówczas większość najwybitniejszych i najgłębszych dzieł Chopina. Uciekając przed zazdrością byłego kochanka George, udają się wraz z Sand na Majorkę, która wita ich okropną pogodą, co więcej w Hiszpanii trwa wojna, a choroba Chopina wzmaga się.

W 1839 roku wracają do Francji, Fryderyk jest wówczas bardzo chory, kaszląc wypluwa ogromne ilości krwi. Chwilowa poprawa zdrowia wnosi okres spokoju do życia kochanków, wkrótce jednak następuje ponowne pogorszenie i kłótnie się nasilają. Kiedy Fryderyk zajmuje stanowisko w sprawie nieudanego małżeństwa Solange, córki George Sand, pisarka wpada w szał i zrywa z kompozytorem. Okres przed rozstaniem z George Sand, a także po rozpadnięciu się związku, oraz pogłębiająca się choroba odciskają głębokie piętno na twórczości i życiu towarzyskim Chopina. Powstają wówczas najpiękniejsze z jego nokturnów i mazurków.

Po rozstaniu z George Sand Chopin popadł w głębokie przygnębienie, które z pewnością przyspieszyło jego śmierć. Po opuszczeniu Nohant nie skomponował już żadnego znaczącego utworu, jedynie kilka miniatur.

Ostatnią kobietą, z którą Chopin był związany, była jego uczennica – Szkotka Jane Stirling, zwana „wdową po Chopinie”, z którą wyjechał po wybuchu rewolucji w Paryżu w 1848 roku do Anglii i Szkocji na bardzo wyczerpującą jego siły podróż.

17 października 1849 roku Fryderyk Chopin zmarł na gruźlicę płuc, w otoczeniu najbliższych osób, z którymi był związany przez większość swego życia w Paryżu. Został pochowany na cmentarzu Pere-Lachaise w Paryżu. Zgodnie z ostatnią wolą wyjęte po śmierci serce Chopina siostra jego przywiozła do Warszawy, gdzie zostało w urnie wmurowane w filar kościoła Św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu.

Tekst biograficzny pochodzi ze strony fryderyk-chopin.info